Tác động của thương mại điện tử đến ngành logistics Việt Nam

1. Sự bùng nổ của thương mại điện tử tại Việt Nam

Trong vài năm gần đây, Việt Nam chứng kiến tốc độ tăng trưởng ấn tượng của thương mại điện tử (TMĐT). Theo nhiều báo cáo, Việt Nam nằm trong nhóm quốc gia có tốc độ phát triển TMĐT nhanh nhất khu vực Đông Nam Á, với tốc độ tăng trưởng hằng năm trên 20%.

Nguyên nhân chính:

• Sự phổ biến của smartphone và Internet: Gần như ai cũng có thể mua sắm trực tuyến.

• Sự tham gia của các sàn thương mại điện tử lớn: Shopee, Lazada, Tiki, Sendo…

• Xu hướng tiêu dùng mới sau Covid-19: Người dân quen với mua sắm online thay vì ra cửa hàng.

Khi hàng triệu đơn hàng phát sinh mỗi ngày, logistics trở thành xương sống, quyết định trải nghiệm mua sắm của khách hàng.

2. Logistics – “hậu trường” quan trọng của thương mại điện tử

Nếu coi TMĐT là một “sân khấu” sôi động, thì logistics chính là hậu trường vận hành:

• Đảm bảo hàng hóa từ nhà cung cấp → kho → khách hàng.

• Hỗ trợ khâu thanh toán, đổi trả.

• Giúp khách hàng theo dõi đơn hàng theo thời gian thực.

Sự phát triển nhanh chóng của TMĐT đã làm thay đổi căn bản cách thức logistics hoạt động tại Việt Nam.

3. Nhu cầu giao hàng nhanh – động lực lớn nhất

Người tiêu dùng ngày nay không chỉ quan tâm đến giá cả, mà còn đòi hỏi tốc độ giao hàng.

• Trước đây: mua online phải chờ 4–7 ngày.

• Hiện nay: nhiều đơn hàng được giao trong 24 giờ, thậm chí 2–4 giờ tại các thành phố lớn.

Điều này tạo ra áp lực lớn cho các công ty logistics:

• Tăng mật độ kho hàng và trạm trung chuyển để rút ngắn quãng đường giao.

• Ứng dụng công nghệ quản lý vận đơn nhằm tối ưu tuyến đường.

• Đầu tư phương tiện giao hàng: xe máy, xe tải nhỏ, thậm chí drone giao hàng trong tương lai.

4. Thay đổi trong chuỗi cung ứng

Sự bùng nổ TMĐT khiến chuỗi cung ứng truyền thống phải chuyển đổi mạnh mẽ:

1. Từ “push” sang “pull”

   • Trước đây: doanh nghiệp sản xuất → phân phối ra thị trường → khách hàng mua.

   • Nay: khách hàng đặt online trước → hệ thống mới chuẩn bị hàng để đáp ứng.

2. Kho vận chuyển thành “fulfillment center”

   • Không chỉ là nơi lưu trữ hàng hóa, mà còn thực hiện đóng gói, phân loại, xử lý đơn hàng ngay lập tức.

3. Gia tăng vai trò của logistics chặng cuối (last-mile delivery)

   • Giao hàng từ kho hoặc điểm trung chuyển đến tận tay khách hàng.

   • Đây là khâu khó khăn và tốn kém nhất, vì liên quan đến hàng triệu địa chỉ nhỏ lẻ.

5. Những thay đổi lớn trong ngành logistics Việt Nam

1. Mở rộng mạng lưới kho bãi

   • Các sàn TMĐT và doanh nghiệp logistics xây thêm nhiều kho hàng tại TP.HCM, Hà Nội, Đà Nẵng, Cần Thơ.

   • Phổ biến mô hình kho gần khách hàng để giao hàng nhanh.

2. Ứng dụng công nghệ số

   • Sử dụng AI, Big Data để dự đoán nhu cầu.

   • IoT và GPS để theo dõi đơn hàng theo thời gian thực.

   • Blockchain để tăng tính minh bạch trong chuỗi cung ứng.

3. Đa dạng phương thức giao hàng

   • Giao siêu tốc trong 2 giờ.

   • Locker thông minh để khách hàng tự đến nhận.

   • Giao hàng bằng robot hoặc drone đang được thử nghiệm.

4. Cạnh tranh gay gắt giữa các doanh nghiệp logistics

   • Ngoài bưu điện truyền thống, hàng loạt công ty mới ra đời như Giao Hàng Nhanh (GHN), Giao Hàng Tiết Kiệm (GHTK), J&T Express, Ninja Van…

6. Cơ hội và thách thức

Cơ hội

• Thị trường khổng lồ: hàng chục triệu khách hàng online.

• Tăng trưởng bền vững: TMĐT vẫn còn nhiều dư địa phát triển.

• Ứng dụng công nghệ: giúp logistics tối ưu chi phí, tăng trải nghiệm khách hàng.

Thách thức

• Áp lực giao hàng siêu nhanh: đòi hỏi hạ tầng kho vận dày đặc.

• Chi phí last-mile delivery cao: chiếm đến 40–50% tổng chi phí vận chuyển.

• Vấn đề hoàn trả hàng: tỷ lệ hoàn hàng trong TMĐT Việt Nam cao hơn so với nhiều nước.

• Nguồn nhân lực: cần đội ngũ nhân viên giao hàng chuyên nghiệp, bền bỉ.

7. Xu hướng tương lai

Ngành logistics Việt Nam sẽ tiếp tục thay đổi theo sự phát triển của TMĐT:

• Giao hàng xanh: sử dụng xe điện, bao bì tái chế.

• Tự động hóa kho hàng: robot phân loại, băng chuyền tự động.

• Hợp tác chiến lược giữa sàn TMĐT và công ty logistics để giảm chi phí.

• Phát triển logistics nông thôn: đưa hàng hóa đến những khu vực xa trung tâm.

Kết luận

Sự bùng nổ của thương mại điện tử đã và đang làm thay đổi toàn diện ngành logistics Việt Nam. Nhu cầu giao hàng nhanh, chuỗi cung ứng linh hoạt và áp lực giảm chi phí khiến các doanh nghiệp logistics phải liên tục đổi mới.

Trong tương lai, logistics sẽ không chỉ là “hậu cần”, mà trở thành yếu tố cạnh tranh cốt lõi quyết định thành công của các sàn TMĐT và doanh nghiệp. Với sự kết hợp của công nghệ, hạ tầng và con người, logistics Việt Nam hứa hẹn bước vào một giai đoạn phát triển bùng nổ.

XEM THÊM

Vận chuyển sách vở cho du học sinh từ Đồng Tháp đi châu Âu

Dịch vụ gửi thực phẩm khô đi Mỹ uy tín