Việc gửi các mặt hàng nông sản như trái cây tươi, hạt khô, cà phê, tiêu, điều, rau củ, hoa… ra nước ngoài – dù là để kinh doanh hay tặng người thân – đều có khả năng bị từ chối nhập cảnh nếu thiếu chứng nhận kiểm dịch thực vật (Phytosanitary Certificate).
Đây là một loại giấy tờ bắt buộc ở hầu hết các quốc gia để kiểm soát sâu bệnh, bảo vệ hệ sinh thái bản địa. Việc xin chứng nhận này tưởng phức tạp, nhưng thực tế sẽ đơn giản nếu bạn nắm được đúng quy trình.
Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn – người mới lần đầu gửi nông sản đi nước ngoài – hiểu rõ:
Chứng nhận kiểm dịch thực vật là gì
Ai cần xin? Xin ở đâu?
Hồ sơ gồm những gì?
Thủ tục, thời gian và chi phí ra sao?
Những lưu ý khi gửi hàng có nguồn gốc thực vật
1. Chứng nhận kiểm dịch thực vật là gì?
Chứng nhận kiểm dịch thực vật (Phytosanitary Certificate) là văn bản do cơ quan có thẩm quyền cấp để xác nhận rằng lô hàng có nguồn gốc thực vật (plant origin) không mang sâu bệnh hại nguy hiểm, đủ điều kiện xuất khẩu hoặc vận chuyển quốc tế.
Đây là yêu cầu bắt buộc đối với:
- Trái cây tươi: xoài, nhãn, thanh long, sầu riêng…
- Hạt giống, hạt khô: hạt điều, cà phê, hạt tiêu…
- Rau củ: khoai lang, hành, gừng, nghệ, rau khô…
- Hoa tươi, cây cảnh, chậu cây, cây giống…
2. Khi nào cần xin chứng nhận?
Bạn cần xin trước khi hàng rời khỏi Việt Nam. Một số quốc gia có thể từ chối cho nhập hoặc tiêu hủy hàng nếu không có chứng nhận kiểm dịch thực vật kèm theo (ví dụ: Mỹ, Nhật Bản, Úc, EU…).
Bạn cần xin giấy nếu:
Gửi hàng nông sản ra nước ngoài dưới dạng thương mại
Gửi hàng có giá trị hoặc số lượng lớn cho người thân
Gửi tới nước có kiểm soát kiểm dịch nghiêm (như Úc, New Zealand, Đức…)
3. Xin chứng nhận kiểm dịch thực vật ở đâu?
Tại Việt Nam, cơ quan có thẩm quyền là:
Cục Bảo vệ Thực vật – Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn
Bạn có thể nộp hồ sơ tại:
- Trung tâm kiểm dịch thực vật vùng I – VI (tùy theo địa phương bạn ở)
- Các Chi cục kiểm dịch thực vật tại sân bay, cảng biển, cửa khẩu
- Hoặc đăng ký online qua https://dichvucong.mard.gov.vn
4. Hồ sơ cần chuẩn bị
| STT | Tài liệu cần có | Ghi chú |
|---|---|---|
| 1 | Đơn đăng ký kiểm dịch thực vật | Mẫu theo Thông tư 33/2014/TT-BNNPTNT |
| 2 | Giấy tờ chứng minh nguồn gốc hàng hóa | Hóa đơn mua bán, phiếu xuất kho, biên nhận… |
| 3 | Giấy phép xuất khẩu (nếu có yêu cầu) | Một số nước yêu cầu giấy phép trước khi kiểm dịch |
| 4 | Mẫu sản phẩm (nếu cần) | Mang theo mẫu thực tế để kiểm tra |
| 5 | Tờ khai hải quan (nếu đã mở) | Trường hợp gửi hàng theo lô lớn |
| 6 | Thông tin người gửi, người nhận | Địa chỉ, quốc gia đến, số liên hệ |
5. Quy trình xin giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật
Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ
-
In và điền đơn đăng ký theo mẫu
-
Chuẩn bị giấy tờ nguồn gốc hàng hóa
-
Chụp ảnh lô hàng thực tế (nếu nộp online)
Bước 2: Nộp hồ sơ
-
Nộp trực tiếp tại Chi cục Kiểm dịch thực vật địa phương, sân bay, cảng biển
-
Hoặc nộp online qua cổng dichvucong.mard.gov.vn
Bước 3: Kiểm tra thực tế
-
Cán bộ kiểm dịch đến kiểm tra hàng hoặc bạn mang mẫu lên trình bày
-
Kiểm tra tình trạng hàng hóa: có mầm bệnh, nấm mốc, sâu hại không?
Bước 4: Cấp giấy chứng nhận
-
Nếu đạt, bạn sẽ được cấp Giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật bằng tiếng Anh.
-
Nếu không đạt, cán bộ sẽ hướng dẫn xử lý tiếp theo.
6. Thời gian & chi phí
| Hạng mục | Thông tin |
|---|---|
| Thời gian xử lý | 1–2 ngày làm việc (có thể cấp trong ngày nếu hàng gấp) |
| Lệ phí nhà nước | Khoảng 30.000–50.000 VNĐ/lô hàng |
| Phí xét nghiệm mẫu (nếu có) | Khoảng 100.000–300.000 VNĐ tùy loại hàng |
Bạn có thể nhờ đơn vị dịch vụ xuất khẩu hoặc forwarder hỗ trợ làm thủ tục nếu không rành về giấy tờ.
7. Lưu ý khi gửi nông sản ra nước ngoài
Nên làm gì:
-
Tìm hiểu trước quy định kiểm dịch của nước đến (mỗi nước một khác)
-
Chuẩn bị bao bì sạch, mới, khô ráo, không có côn trùng
-
Ghi đúng tên hàng hóa: ví dụ “black pepper (whole, dried)”, “dried mango slices”, v.v.
-
Dán nhãn bên ngoài: “Product of Vietnam – Plant origin – With phytosanitary certificate”
Không nên:
-
Gửi nông sản tươi chưa qua xử lý đến các nước cấm
-
Đóng gói bằng vật liệu tự nhiên không được xử lý (lá chuối, rơm rạ)
-
Gửi hàng xách tay số lượng lớn mà không có giấy chứng nhận
8. Ví dụ thực tế: Gửi tiêu đen đi Đức
Anh Minh (TP.HCM) muốn gửi 5kg tiêu đen khô nguyên hạt cho người thân tại Berlin.
Cách làm:
-
Mua tiêu đã phơi khô và đóng gói sạch sẽ (không có mùi ẩm).
-
Xin giấy kiểm dịch thực vật tại Chi cục kiểm dịch TP.HCM, nộp đơn + hóa đơn mua hàng.
-
Sau khi kiểm tra không có nấm mốc hay sâu, được cấp giấy kiểm dịch tiếng Anh.
-
Gửi hàng qua DHL, khai báo rõ: “Black pepper (dried, whole) – Non-commercial gift – with Phytosanitary certificate”.
Kết quả: Sau 6 ngày, hàng đến tay người nhận nguyên vẹn, không bị giữ lại.
9. Những quốc gia yêu cầu kiểm dịch nghiêm ngặt
| Quốc gia | Ghi chú đặc biệt |
|---|---|
| Úc | Cực kỳ nghiêm ngặt, có thể tiêu hủy hàng nếu thiếu giấy |
| New Zealand | Tương tự Úc, không chấp nhận hàng tươi, có mầm |
| Mỹ | Yêu cầu đầy đủ giấy kiểm dịch, khai báo chi tiết |
| Đức (EU) | Bắt buộc chứng nhận với hàng có nguồn gốc thực vật |
| Nhật Bản | Kiểm tra kỹ hạt giống, nấm, trái cây, bột khô |
10. Kết luận
Việc xin chứng nhận kiểm dịch thực vật không khó nếu bạn biết chuẩn bị đúng hồ sơ, thực hiện đúng quy trình và hiểu rõ mặt hàng của mình. Đây là điều kiện bắt buộc giúp hàng hóa nông sản của bạn được thông quan thuận lợi, không bị giữ lại hay tiêu hủy tại nước nhập khẩu.
Dù bạn là cá nhân gửi quà, hay doanh nghiệp xuất khẩu nhỏ – hãy xem việc xin chứng nhận như một phần không thể thiếu trong chuỗi logistics nông sản.
Xem thêm: VẬN CHUYỂN CÀ PHÊ TỪ ĐỒNG THÁP SANG ĐỨC
Xem thêm: VẬN CHUYỂN HÀNG HÓA TỪ ĐỒNG THÁP SANG ALASKA
Xem thêm: Gửi nấm sò trắng khô từ Đồng Tháp sang Canada
